W styczniu 2021 roku Magdalena Abakanowicz została patronką Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Z okazji tego wydarzenia Muzeum Narodowe w Poznaniu zaprezentowało wystawę „Jesteśmy strukturami włóknistymi”, koncentrującą się na pojęciu włókna, wcześniej rozumianego czysto użytkowo, w którym to pojęciu artystka jako pierwsza dostrzegła nieskończony potencjał interpretacyjny. Nić była dla niej podstawowym składnikiem świata organicznego – budulcem wszystkich żywych organizmów, roślin, zwierząt i ciała człowieka.
Patronat nad Uniwersytetem Artystycznym w Poznaniu to zarówno dowód uznania dla osiągnięć artystycznych i naukowych Magdaleny Abakanowicz, jak też upamiętnienia długoletnich związków tej wybitnej artystki z uczelnią. Od 1965 do 1991 roku pracowała w poznańskiej PWSSP (przekształconej następnie w ASP), gdzie opracowała program, a następnie przez wiele lat prowadziła Pracownię Gobelinu na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. W 2002 roku uhonorowana została doktoratem honoris causa przez Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu.
Jesteśmy dumni, że nasza lokalna uczelnia, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, zdecydował się na patronkę związaną ze światem tkanin, artystkę, która podniosła tkaninę do rangi medium artystycznego, równoprawnego z malarstwem, rysunkiem czy rzeźbą. Mamy nadzieję, że jej postać i twórczość zainspirują studentów do pracy z tekstyliami i do dalszego ich odkrywania.
Na początku lat 60. Magdalena Abakanowicz stworzyła pierwszy cykl abakanów – dużych, przestrzennych obiektów,, wykonanych w technice tkackiej, za które w 1965 roku otrzymała złoty medal na Biennale w São Paulo. Od samego początku podważała tradycyjne myślenie o użytkowej roli tkaniny, która dotąd uznawana była za rzemiosło. Wystawiając swoje prace na Biennale Tkaniny w Lozannie w 1962 roku, wpłynęła zasadniczo na rozwój tkaniny artystycznej na całym świecie. W swojej pracy pedagogicznej na poznańskiej uczelni, artystka zrewolucjonizowała dotychczasowy program edukacyjny, ustanawiając tkactwo autonomiczną dyscypliną artystyczną. Stworzyła wszystkim młodym adeptom sztuki możliwości eksperymentowania z materią i nietypowego obchodzenia się z tekstylnym tworzywem.
Magdalena Abakanowicz była artystką intermedialną, której twórczość nadal wymyka się jakimkolwiek próbom kategoryzacji. Warsztat tkacki był dla niej przestrzenią, w której podporządkowywała materię swoim zrodzonym z wyobraźni wizjom, niemal od początku dalece odbiegającym od tego, co reprezentowała sztuka tkacka w latach 50. i 60. XX wieku.
Jej niedające się przypisać ani do tkaniny, ani do rzeźby, realizacje były swojego rodzaju precedensem w sztuce nowoczesnej. Odpowiednio uformowane, monumentalne płachty, ujmowane są na wystawach u góry, w jednym punkcie, i swobodnie spływają ku dołowi. Te przestrzenne formy, nazwane od nazwiska artystki abakanami, niemal całkowicie zmieniły dotychczasowe rozumienie plastycznych możliwości tkaniny oraz zerwały z ustalonymi wcześniej podziałami gatunkowymi, otwierając tym samym przestrzeń do twórczej eksploracji. W niezwykle świadomy sposób Abakanowicz uwolniła tkaninę od funkcji stricte dekoracyjnej oraz utylitarnej, od jej zakorzenionego w tradycji przyściennego i płaszczyznowego traktowania.
Holistyczne podejście artystki do medium tkaniny, jej niestandardowe myślenie kolorystyczne, skupione na organicznym barwieniu włókna, budowanie relacji tekstylnego obiektu z jego otoczeniem, a także bardzo sensualne, taktylne myślenie o tkaninie okazały się nie tylko pionierskie dla czasów współczesnych artystce, ale także przepowiedziały aktualnie obowiązujące trendy, związane ze skupieniem uwagi na sensoryce i zmysłach.
Artystka koncentrowała całą uwagę na formie tkaniny, jej walorach haptycznych, takich, jak splot, barwa czy wręcz rzeźbiarska struktura. Do swych tkanin używała włókien o różnej puszystości, sztywności, kolorze, zwracając uwagę na to, jak inna jest czerń matowej wełny, inna błyszczącego jedwabiu, inna biel konopi, a jeszcze inna - surowego owczego runa. Nie ograniczała się przy tym tylko do naturalnych materiałów, wplatając w swoje prace nieprzynależne dotąd tkaninie elementy, takie jak sznury, sizalowe włókna, korzenie drzew czy końskie włosie. W charakterystyczny dla siebie sposób Abakanowicz włączyła w swoje kompozycje wewnętrze napięcia, skłębione myśli i uczucia człowieka żyjącego w postindustrialnej rzeczywistości.
Magdalena Abakanowicz jest z pewnością najbardziej rozpoznawalną spośród polskich artystek zajmujących się tkaniną. Temu medium zawdzięczała międzynarodowy sukces, nawet jeśli później postanowiła się od niego odseparować, kierując swoje zainteresowania ku bardziej kojarzonej ze „sztuką wysoką” rzeźbie.
Dzieła Magdaleny Abakanowicz wystawiane były na licznych wystawach zbiorowych na całym świecie. Jej prace znajdują się w kolekcjach najważniejszych światowych instytucji wystawienniczych , m.in.: Centre Georges Pompidou w Paryżu, Kyoto National Museum of Modern Art, MoMA w Nowym Jorku i wielu innych.
Warto tu wspomnieć, że londyńskie muzeum sztuki nowoczesnej Tate Modern planuje obszerną wystawę, poświęconą tkaninowym pracom Magdaleny Abakanowicz. Będzie ją można oglądać od 17 listopada 2022 do 21 maja 2023 roku.
Więcej informacji o patronacie można znaleźć na stronie Uniwerstytetu Artystycznego.
