O DODATKACH PASMANTERYJNYCH
Biżuteria dla wnętrz.
Jest tekstylną kropką nad „i”, przysłowiową wisienką na torcie. Stylistycznym dopełnieniem, dopowiedzeniem tego, czego sama tkanina niekiedy opowiada zbyt mało, kiedy chcemy uzyskać dekoracyjny, czasem nawet trochę historyzujący efekt w aranżacji.
Niezastąpiona wszędzie tam, gdzie tekstylna stylizacja jej potrzebuje.
Dodaje tekstylnym wyrobom urody i pewności siebie. Wszyta w brzegi lub narożniki poduszek czy tekstylnych nakryć stołowych dookreśla ich kształt i linie. Dodana do zasłon i kotar podkreśla piękno tkanin, wzmaga połysk tekstur czy wręcz pomaga w okiełznaniu ich obfitości w podpięciach. Zastosowana w tapicerce meblowej maskuje i niweluje techniczne, warsztatowe lub materiałowe niedoskonałości, wykańcza i dookreśla linię i formę. Jest biżuterią dla wnętrza, którą trzeba jednak dobierać ze znajomością formy, miejsca i przeznaczenia, a stosować z umiarem. Tak samo jak kosztowności, które sami zakładamy, nie lubi przesady i wymaga wyczucia smaku.
Pasmanteria. Skąd się wzięła?
„Pasmanteria” w języku polskim pochodzi od francuskiego słowa passement, co oznacza taśmę, lamówkę. W tekstylnym asortymencie obejmuje ona wyroby włókiennicze o różnej, raczej niewielkiej szerokości, płaskie lub liniowe (o przekroju kołowym), z różnych surowców, wykonane różnymi technikami (tkania, dziania, splatania, skręcania, ciecia lub klejenia), niejednokrotnie łączonymi w ramach jednego wyrobu.
W swojej pierwotnej formie znana od prawieków, w krawiectwie używana od setek lat, od XVII wieku stosowana jest również przy obiciach meblowych.
We wczesnym średniowieczu taśmy pasmanteryjne używane były do obszywania ubiorów liturgicznych i uroczystych świeckich strojów. Z czasem stały się popularnym elementem ubiorów świeckich, duchownych, wojskowych, w tym dekorowanych obficie liberii. Tkano je na początku techniką tabliczkową, później na specjalnych krosienkach pasamonicznych lub innymi technikami, na przykład koronkarskimi.
Wytwarzaniem dawnej pasmanterii zajmowali się szmuklerze, stąd często do dziś wyroby pasmanteryjne nazywa się wyrobami szmuklerskimi.
Jako materiał do wyrobu dekoracji pasmanteryjnej służyły dawniej najczęściej jedwab i nici metalowe, czasami wełna, len i bawełna. Dziś wykonuje się je z takim samym powodzeniem z nici z włókien naturalnych, jak i nowoczesnych poliestrowych zamienników drogiego jedwabiu. Nadal stosowane są nici metaliczne i wszelkiego rodzaju ozdoby: dżety, paciorki, kryształy, kamienie etc.
Sutasze, borty, galony, chwosty – dziwnie brzmiące, a dobrze znane
Do szerokiej grupy pasmanterii zalicza się taśmy, wstążki, koronki, sutasze, borty, galony, frędzle, ozdobne sznury, pompony (inaczej zwane staropolsko kutasami), wisiory ( chwosty), oplatane guziki i guzy, pętlice i oploty stosowane jako zapięcia. Funkcjonalnie pasmanteria od zawsze znajduje zastosowanie do wzmocnienia i ochrony brzegów odzieży, tapicerki i wszelkich tekstylnych dekoracji wnętrzarskich – zasłon, obrusów, bieżników, poduszek, wałków etc. Dekoracyjnie ma znaczenie i zastosowanie znacznie szersze.
By zrozumieć specyfikę poszczególnych rodzajów wyrobów pasmanteryjnych, trzeba przyjrzeć im się nieco bliżej.
Sutasz to nic innego jak dekoracyjny sznurek, opleciony krzyżującymi się skośnie nićmi. Może być naszywany na płaszczyznę tkaniny albo być wszywany w szew za pomocą wystającej z niego krajki. W zależności od przekroju sznurka uzyskujemy bardzo delikatne lub mocniejsze i wyrazistsze efekty.
Galon, będący tkaną lub plecioną taśmą wykonaną całkowicie lub z dodatkiem metalowych nitek, używany był od XVI do zdobienia uroczystych, dworskich strojów i liberii. Oznaczał zawsze prestiż, szlachetne pochodzenie czy znaczny majątek. Z czasem zaczęto go stosować do oznaczania dystynkcji na mundurach wojskowych, zwłaszcza na epoletach i czapkach. W uproszczeniu galon utożsamia się często w związku z tym z pagonem czy z naramiennikiem wojskowym. Ale to nieprawdziwe ograniczenie, bowiem galon to także nic innego, jak dekoracyjna taśma do wykończenia obić tapicerskich, wykonana dziś najczęściej z mieszanki nici bawełniano-poliestrowych. Bywa skromny albo bardzo rzucający się w oczy, kiedy rozbudowany jest o doszyte do niego frędzle, pompony czy chwosty.
Zdobią go często hafty o najróżniejszych formach i kształtach albo melanż zsynchronizowanych ze sobą kolorów. Taśma galonowa bywa dekoracją samą w sobie, a jej zastosowanie w dekoracjach współczesnych wnętrz nie zna granic.
Krajka wywodząca się z tradycyjnych wyrobów ludowych, a także bort, będący niczym innym jak dekoracyjną tasiemką, są kolejnymi odmianami dekoracyjnych taśm pasmanteryjnych.
Krajka to wąski, kilku- lub kilkunastocentymetrowy barwny tkany pasek, często dekorowany haftem. Krajki stosowane były powszechnie przez Słowian do wzmacniania i ozdabiania brzegów strojów ludowych, chroniąc je przed przecieraniem.. Obecnie produkowane przez warsztaty rzemieślnicze są nadal chętnie kupowane i stosowane do ozdobnego wykończania, głównie tekstyliów domowych.
Chwost jest ozdobnym zakończeniem plecionego sznura o różnych przekrojach i różnych długościach. W wersji podstawowej składa się z zacisku sznura lub węzła oraz frędzli, w bardziej rozbudowanej, wykonywanej z jedwabnej nici, węzeł, splot i oplot są oparte na drewnianym modelu. W podstawowej roli służy przewiązywaniu i podtrzymywaniu zasłon i kotar. Może być także ozdobą, dodatkiem do ubioru, nakrycia głowy, w postaci pęczka nici, piór lub włosia. Historycznie chwosty ozdobne stosowane były w dystynkcjach klas społecznych lub stopni oficerskich i wojskowych, w strojach liturgicznych i sakralnych, np. przy sznurach zakonników, a także w jeździectwie i kawalerii. Od XVI w. zaczęto powszechnie stosować je do wykańczenia wyrafinowanych wnętrz, przy narzutach, poduszkach, zasłonach, lampach, baldachimach. Małe chwosty są częstą i lubianą ozdobą stosowaną przy kluczach i uchwytach mebli, a nawet guzikach.
Pierwotnie chwosty ozdobne były supłami lub zwykłymi węzłami zawiązanymi na sznurze. Późniejsze, plecione, oparte były o skomplikowane węzły aż do XVII-wiecznych wyrafinowanych węzłów mediolańskich o ściegu w jodełkę (inaczej zygzak). Nowością na przełomie XVIII i XIX wieku było wprowadzenie węzłów z haftu czyli splotów, supełków i ściegów za lub przed igłą. Wraz z rozwojem przemysłu weszły w obieg kordonki, kolorowe taśmy metalowe, szklane i perłowe paciorki etc. W XX wieku wraz z przemysłem i nowoczesnością doszło do uproszczenia chwostów ozdobnych niemalże do wersji pierwotnej.
Niekiedy chwostami nazywa się też współczesne pasmanteryjne frędzle i pompony. Regularne, gęste, nakładające się na siebie rzędy kolorowych nitek lub sznureczków równo przyciętych i często złapanych węzełkiem podobnie jak chwosty, stanowią frędzle wszywane w szwy poduszek, bieżników czy doły lub boki dekoracyjnych, podszewkowanych kotar.
Podobnie wykorzystywane mogą być kuliste lub pędzelkowe pompony, które najczęściej dekorują taśmy ozdobne, stosowane w tekstyliach domowych lub meblach.
Bez względu na etymologię czy zawiłości nazewnicze, nieograniczone bogactwo dodatków pasmanteryjnych pozwala współcześnie na nieskrępowane niczym kreowanie tekstylnych dekoracji wnętrz. W zależności od tego z jakich włókien jest wykonana i w jakiej stylistyce utrzymana, pasmanteria dodaje tkaninom majestatyczności, wspaniałości i odświętności lub wręcz przeciwnie – w przypadku naturalnych włókien i minimalistycznej formy -powagi i szlachetności. Ostateczny efekt zależy zawsze od naszych wyborów i decyzji projektowych.
Pasmanteryjne dodatki biorące udział w sesji:
W materiale wykorzystano wybrane elementy z kilku linii pasmanterii dostępnych w ramach oferty firmy DEKOMA
Wszystkie one tworzą kolekcje o bardzo zróżnicowanym charakterze od matowych produktów PASMANTERII MEBLOWEJ poprzez wiskozowy połysk KOLEKCJI ELEGANCE i srebrno-złotą KOLEKCJĘ METAL, aż po koronkowe produkty VICTORIAN i melanżowy BAROQUE.
Tekst, myśl kreatywna, zdjęcia i stylizacja MBBM Studio.
