OP-ART Czyli spektakl dla oka

OP-ART CZYLI SPEKTAKL DLA OKA

O ZŁUDZENIACH OPTYCZNYCH W TKANINIE

Optical art – co to takiego?

Op–art ( ang. optical art), inaczej zwany wizualizmem, to kierunek w sztuce i sztuce użytkowej, którego celem jest oddziaływanie na oko, a nie intelekt czy emocje widza. Operuje abstrakcyjnymi kombinacjami linii, dającymi geometryczne złudzenia optyczne, a także efektami świetlnymi, kolorystycznymi i fakturalnymi, zmierzając do wywołania wrażenia trójwymiarowej głębi oraz rozwibrowania pola widzenia.

Za okres szczytowy op-artu uznaje się lata 50. i 60. XX wieku, kiedy to stał się bardzo popularny wśród społeczeństwa i wpływał znacząco na inne dyscypliny kreatywne. Zapoczątkowane wówczas eksperymenty wizualne mają swoją kontynuację współcześnie, zarówno w sztuce, jak i wzornictwie produktów komercyjnych.

Za op-artowe zwykło się uważać abstrakcyjne wzory, układane z powtarzających się geometrycznych figur. Przypominają one często efekty, które zwykliśmy oglądać w kalejdoskopie. Tak, jak twórcy op-artu chętnie wciągają widza w grę złudzeń, prowadząc jego oko wzdłuż przecinających się linii, tak op-artowe paterny, którymi dekorowane są współczesne przedmioty czy materiały, pozorują trójwymiarowość czy wręcz wibrowanie, ruch płaszczyzn. Z powodu swej matematycznej natury, często są tworzone za pomocą komputera, a ich zadaniem jest nie tyle zdezorientowanie czy zaskoczenie ludzkiego oka, ile wizualne uatrakcyjnienie i złudne „poruszenie” płaszczyzny.

Geometryczne wzory na współczesnych tkaninach, budowane z rombów, kwadratów, heksagonów, trójkątów i wielokątów, tworzą hipnotyzujące obrazy, dające pozór naprzemiennej wklęsłości i wypukłości.

Tak udekorowane tekstylne płaszczyzny skłaniają nas niejednokrotnie do zwątpienia w swój zmysł wzroku, do pytania, czy mamy rzeczywiście zaufać temu, co widzimy. Czy wypukłość w tkaninie jest rzeczywista i wynika ze splotu i jakości, grubości włókien, czy jedynie z fascynującego złudzenia optycznego?

W tkaninach o różnych teksturach wykorzystuje się powtarzalne kształty, a także kontrastowe zestawienia kolorystyczne, np. czerń i biel, czerń i czerwień, czerń i szarość czy brąz i beż.

W delikatniejszych splotach geometryczne bryły rysowane są nieprawdopodobnie precyzyjną kreską, w tych grubszych i bardziej fakturowych dodatkowo nabierają realnego wymiaru 3D.

Abstrakcyjne, op-artowe paterny zyskują dodatkowy walor, kiedy tkanina zostaje wprawiona w ruch pod wpływem powietrza lub gdy my patrzymy na nią, zmieniając swoje położenie, oglądając ją pod najróżniejszymi kątami. Przedstawiają często obraz widziany z kilku perspektyw jednocześnie, z załamującymi się liniami, z zaburzeniami perspektywy, z niejednoznacznym poziomem i pionem.

Wzory oparte na kontraście, powtórzeniach, modularności, łamaniu symetrii, niejednoznaczności czyodbiciach lustrzanych dają, w połączeniu z teksturą włókien, wrażenie faktury, dynamiki, głębi z niejednokrotnie hipnotyzującym efektem.

ZŁUDZENIA OPTYCZNE ZAKLĘTE W KOLORZE.

Optical art zajmuje się także badaniem złudzeń wzrokowych w odbieraniu koloru, łączących się z ruchem. Najczęściej w kompozycjach barwnych wykorzystuje się zasadę refleksów i symultanicznego kontrastu barw. Refleksy polegają m, in, na tym, że barwa neutralna (szarość) ustawiona obok barwy podstawowej ulega pozornemu zabarwieniu (wzrokowemu) na barwę dopełniającą. Wrażenie pulsowania, migotania uzyskuje się zestawiając jednakowe w kształcie i wielkości obszary barw kontrastowych, nieróżniące się napięciem walorowym.

W przełożeniu tych zjawisk na język tekstyliów pomaga rozumienie struktury włókienniczej w budowie tkaniny, która oparta jest na przeplataniu się nitek wątku i osnowy, gdzie każda z przędz może być innego pochodzenia i innego koloru. Optyczne złudzenie i tworzenie pozornej trójwymiarowości oraz ruchu w tkaninie potęgowane jest przez zastosowanie w splocie kontrastujących ze sobą, wyrazistych barw. To właśnie decyduje o wielokolorowym połysku jedwabnych czy poliestrowych taft i welurów, które, pod wpływem światła padającego pod zmiennym kątem, migoczą do nas kilkoma kolorami naraz.

Wzory opierające się na założeniach op-artu cieszą się do dziś dużą popularnością. Przemawia za tym przede wszystkim wizualna zabawa w rozpoznawanie wzorów, błysków, wibracji i deformacji. Styl ten znalazł także zastosowanie w aranżacji wnętrz. Jego elementy mają za zadanie ożywienie przestrzeni i uzyskanie wrażenia ruchu. “Poruszające się” kompozycje, wizualne zagadki czy figury intrygują, ciekawią,pozwalają zapomnieć o całym świecie.